Katedra pw. św. Marcina i św. Mikołaja w Bydgoszczy

Zabytkiem godnym najwyższej uwagi jest słynący cudami obraz Matki Bożej Pięknej Miłości (tak nazwany został przez kardynała Stefana Wyszyńskiego podczas koronacji z okazji Tysiąclecia Chrztu Polski). Dzieło powstało blisko 550 lat temu i przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem trzymającą różę. Anonimowy twórca przypuszczalnie kształcił się w szkole zachodnioeuropejskiej. Jego doskonały warsztat widoczny jest w stylistyce i mistrzowskim wykonaniu obrazu.

Obraz Madonny z Różą jest wotum wdzięczności po zakończonych działaniach wojennych prowadzonych między Królestwem Polskim a Zakonem Krzyżackim, zwanych Wojną Trzynastoletnią (1454-1466). Jego powstanie wiąże się zatem z upragnionym momentem pokoju po długim i wyniszczającym konflikcie, którego ofiarami byli również mieszkańcy okolic Bydgoszczy. Do fundacji dziękczynnego obrazu mógł przyczynić się król Kazimierz Jagiellończyk, który w tym okresie był w mieście częstym gościem.

Niezwykłe doświadczenia wiernych związane z obrazem spowodowały, że określany był jako „cudowny” i „łaskawy”. Dzięki niemu od połowy XVII wieku ówczesna fara odgrywała rolę lokalnego sanktuarium. Od końca XVII wieku z malowidłem związany był odpust papieski w intencji wyzwalania dusz czyśćcowych.

Obraz Madonny uznawany jest za jedno z najpiękniejszych przedstawień Matki Bożej – pełnej wdzięku, subtelnej, delikatnej, z czułością trzymającej symbole miłości: czerwoną różę i małego Chrystusa, który jest dowodem miłości Boga do ludzi.

U stóp Madonny klęczy anonimowa postać fundatora, który nie został jednoznacznie zidentyfikowany. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem zastosowano hierarchię ważności w portretowaniu postaci: rozmiar odpowiada ich randze.

Organy powstały w 1907 roku w pracowni organmistrza Paula Volknera. Pracownię, założoną w połowie XIX wieku, odziedziczył on po ojcu. Od 1906 roku działał w Bydgoszczy. W jego dziełach odnajdujemy „Bożą Iskrę” ujawniającą w dźwiękach, ale także w formie materialnej katedralnego instrumentu. Posiada on niepowtarzalne walory brzmieniowe i jest ciekawym przykładem romantycznego budownictwa organowego. Volkner wykorzystał ówczesne nowinki technologiczne, dzięki czemu brzmienie organów naśladowało instrumenty z orkiestry, było bardziej pełne, miękkie i ciepłe.

Empora muzyczna wraz z organami jest również dziełem sztuki. Przyozdobiona została rzeźbami aniołów grających na instrumentach – trąbach, skrzypcach i harfie. W centralnej części znajduje się kartusz z napisem: „Chwalcie dziatki pana, chwalcie imię pańskie! 1923 r”.