kościół pw. św. Mikołaja

PRACE KONSERWATORSKIE RENESANSOWYCH STALLI

Późnorenesansowe stalle trójdzielne i czterodzielne pochodzą z poł. XVI wieku i wykonane zostały w stylistyce renesansowej.

W celu ustalenia stratygrafii warstw malarskich i technologicznych oraz stanu zachowania warstwy pierwotnej, wykonano niewielkie odkrywki schodkowe oraz pobrano materiał do badań. Badania budowy technicznej mają na celu określenie pierwotnej techniki wykonania zabytku, jego kolorystyki i stanu zachowania oryginału oraz zebranie informacji pozwalających na wytyczenie ostatecznego programu prac konserwatorskich.

Zabytki zostały wykonane z drewna sosnowego, elementy snycerskie z lipy, zaś dekorację malarską wykonano w technice tłustej tempery.

Obie stalle pokryte zostały warstwami farby olejnej, a ostatnia warstwa była w kolorze ciemnobrązowym i zacierała bogatą snycerkę i przekaz ikonograficzny zabytków. Nawarstwienia były wtórnie popękane, łuszczyły się i odspajały. Ponadto zaobserwowano dużą ilość uszkodzeń mechanicznych i ubytków, zarówno elementów dekoracyjnych, jak i konstrukcyjnych. Czasami brakowało główek aniołków, kolumn czy kaboszonów. Stalle poddawane były wielokrotnym przeróbkom i naprawom, wtórnymi elementami były m.in. siedziska i podłogi. Do ich zniszczenia przyczyniła się również destrukcja biologiczna, która osłabiła strukturę drewna. Główną przyczyną złego stanu zachowania były niewłaściwe wcześniejsze zabiegi naprawcze oraz brak bieżącej konserwacji obiektów.

Celem jest przeprowadzenie kompleksowych zabiegów, mających na celu wyeliminowanie owadów, usunięcie niewłaściwych napraw, konsolidacja i wzmocnienie osłabionej struktury drewna, naprawienie i zabezpieczenie konstrukcji oraz odsłonięcie pierwotnej polichromii. Celem jest przywrócenie pierwotnego wyglądu i podkreślenie wysokich wartości estetycznych zabytków.

Prace rozpoczęto od zadokumentowania stanu ich zachowania, następnie rozmontowano i przeprowadzono badania konserwatorskie. Pierwszym zabiegiem było ich oczyszczenie z brudu i kurzu, a później przystąpiono do testowania past rozpuszczalnikowych i innych rozpuszczalników, celem wybrana najwłaściwszej metody usuwania wtórnych przemalowań. Po wybraniu właściwych preparatów, nakładano je na warstwy malarskie, celem ich zmiękczenia, a następnie usuwano za pomocą szpatułek, na końcu oczyszczano powierzchnię benzyną. W ten sposób usuwano kolejne wtórne warstwy, aż do odsłonięcia pierwotnej polichromii.

W następnej kolejności przystąpiono do wykonania niezbędnych napraw stolarskich. Usunięto wtórnie wykonane uzupełnienia oraz silnie zdegradowane elementy. Całość poddano impregnacji owadobójczej, zaś fragmenty stolarki wzmocniono roztworem światłoczułym żywicy termoplastycznej. Po impregnacji elementy zaizolowano folią i pozostawiono na 3 tygodnie. Po rozpojeniu osłabionych łączeń stolarskich, oczyszczono je, dokonano niezbędnych napraw oraz powtórnie połączono przy pomocy kleju oraz dybli drewnianych. Brakujące fragmenty profilowania odtworzono z drewna sosnowego, podobnie postąpiono z dużymi brakami oraz szczelinami powstałymi w wyniku rozsychania drewna. Brakujące główki odtworzono w formie odlewów wykonanych z żywicy poliestrowej. Mniejsze ubytki uzupełniono epoksydową masą szpachlową zmodyfikowaną dodatkiem trocin drzewnych. Po związaniu, uzupełnienia opracowano dłutami i papierami ściernymi dla nadania wymaganej formy rzeźbiarskiej. Oryginalne warstwy malarskie zaizolowano werniksem retuszerskim. Następnie ubytki wypunktowano farbami akrylowymi. Całość zabezpieczono końcową, ochronną warstwą werniksu satynowo- matowego. Końcowym etapem było wykonanie dokumentacji powykonawczej.

Efekty projektu

Ślesin: kościół pw. św. Mikołaja