kościół pw. św. Barbary – Zabytki z drewna

PRACE KONSERWATORSKIE ZABYTKOWEJ CHRZCIELNICY

Chrzcielnica z kościoła pw. św. Barbary w Radawnicy, podobnie jak pozostałe elementy wyposażenia, powstała w stylistyce neogotyckiej w poł. XIX wieku. Ogólny stan jej zachowania był zły, pokryta była wtórnymi warstwami farby olejnej, zaś elementy pozłocone pokryte było brązą pozłotniczą. Grupę rzeźbiarską przemalowano w partiach poszczególnych kolorów niejednolicie z użyciem dostępnych farb, mieszając techniki wodne, olejne, emalie oraz pokrywając powierzchnię silnie błyszczącym lakierem.

Z nieznanych powodów wymieniono całą jej czaszę. Przetrzymywanie dużej ilości wody, czy też rozlewanie jej przyczyniły się do silnych rozpojeń drewna oraz dużych ubytków warstwy malarskiej. Ponad stuletnia eksploatacja pozostawiła ślady w postaci połamanych elementów snycerskich oraz detali architektonicznych, licznych obtłuczeń, przetarć i odspojeń. Liczne zniszczenia spowodowała również penetracja struktury drewna przez szkodniki z rodziny kołatkowatych. Drobne uszkodzenia kamuflowano za pomocą nieprofesjonalnych napraw, szpachlowaniem i kitowaniem. Skorodowany szlagmetal pokryto grubą warstwą brązy pozłotniczej.

Pierwszym etapem jest wykonanie dokumentacji fotograficznej, a następnie zdemontowanie chrzcielnicy. Wykonano odkrywki stratygraficzne ujawniające oryginalną technologię pod trzema warstwami przemalowań (w partii podstawy i na rzeźbach). Potwierdzono wtórne dodanie czaszy chrzcielnicy. Podczas prac wykonano nowy sposób zamykania, poprawiające jej praktyczność i wygląd. Usunięto wtórne przemalowania, zafałszowane materiały oraz niewłaściwe reparacje. Usunięto retusze wykonane w technologii olejnej oraz przy użyciu brązy pozłotniczej, nawarstwienia zdejmowano mechanicznie oraz chemicznie.

W pierwszym etapie przeprowadzono gruntowną konserwację techniczną, która mała na celu wzmocnienie strukturalne drewna, poprzez impregnację żywicami syntetycznymi, poprzedzonymi dezynfekcją i dezynsekcją. Następnie ustabilizowano rozchwiane belki i deski. Wykonano niezbędne naprawy stolarskie i konstrukcyjne niestabilnych i rozchwianych połączeń. Sklejono pęknięcia i wypełniono szczeliny techniczne.

Uzupełniono ubytki snycerskie – brakujące palce, fragmenty muszli, załamanie płaszcza. Wykonano brakujący krzyż. Otwory wlotowe po owadach uzupełniono żywicą syntetyczną z wypełniaczem z mączki drzewnej. Niepolichromowane powierzchnie chrzcielnicy zabezpieczono środkiem biobójczym. Ubytki zaprawy uzupełniono zaprawą kredowo-klejową. Przywrócono pierwotną kolorystykę tzw. mazerunek – uszlachetniający zastosowane drewno sosnowe.

Zachowany oryginalny mazerunek został zabezpieczony, zaś miejsca z ubytkami zrekonstruowano. W przypadku detalu snycerskiego złocenia wykonano szlagmetalem – czyli folią mosiężną, która została wprowadzona na rynek sztuki i rzemiosła przed poł. XIX wieku. Zrekonstruowano metalizacje elementów snycerskich poprzez pokrycie najpierw powierzchnię szelakiem, po uzyskaniu gładkiej powierzchni naniesiono mikstionem, na który położono szlagmetal. Polichromię oraz mazerunek zabezpieczono werniksem.

Efekty projektu

Radawnica: kościół pw. św. Barbary