kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej

PRACE KONSERWATORSKIE OŁTARZA BOCZNEGO PW. ŚW. WALENTEGO

Ołtarz św. Walentego wykonał warsztat Ephraima Gerlacha z Chełmna w 1767 roku. Ołtarz był wielokrotnie poddawany zabiegom konserwatorskim, zidentyfikowano 4 warstwy wtórnych przemalowań. Ostatnie odnowienie nastąpiło w latach 90. XX wieku, malaturę wykonano w kolorze beżu i jasnego brązu, złocenia i srebrzenia wykonano płatkami szlagmetalu i pokryto brązą.

Ołtarz uległ uszkodzeniom mechanicznym, estetycznym oraz postępującej degradacji materiałów. Drewno było silnie zaatakowane przez owady. Szczególnie zniszczone były ornamenty i figury. Niektóre były tak zniszczone, że kształt utrzymywały jedynie warstwy przemalowań. Drewno uginało się pod naciskiem i tworzyły się dziury. W drewnie występowało wiele ubytków, szczelin, były też uszkodzenia mechaniczne, pęknięcia, dziury po gwoździach i pinezkach.

Powierzchnia obrazu była silnie zabrudzone i pokryta warstwą kurzu. Werniks uległ zabrudzeniu i zżółknięciu w skutek działania wilgoci i kurzu. Warstwa malarska była równomiernie spękana na całej powierzchni.

Celem konserwacji było przywrócenie ołtarzowi pierwotnego wyglądu. Zatrzymanie procesu niszczenia podłoża, oczyszczenie, usunięcie przemalowań, wzmocnienie strukturalne, wykonanie złoceń i srebrzeń, retusz i rekonstrukcji polichromii oraz konserwację figur i obrazu.

Pierwszymi pracami przed przystąpieniem do prac konserwatorskich było wykonanie dokumentacji stanu zachowania. Następnie zdemontowano i wykonano odkrywki ustalające stratygrafię warstw oraz pierwotną kolorystykę ołtarza. Pierwszy etap konserwacji rozpoczął się od oczyszczenia obiektu z kurzu, brudu, wtórnych warstw malarskich oraz złoceń metodami mechanicznymi i chemicznymi. Odsłonięto oryginalną polichromię, której odspojone warstwy zostały podklejone. Przeprowadzono dezynfekcję, dezynsekcję oraz impregnację elementów drewnianych.

Kolejnym etapem były prace stolarskie i snycerskie, uzupełniono duże ubytki wstawkami z drewna, zaś drobne otwory po szkodnikach uzupełniano kitem. Przygotowano zaprawę kredowo-klejową pod polichromię oraz pod złocenia. Następnie wykonano rekonstrukcję srebrem i złotem płatkowym (23 karatowym). Kolejnym etapem jest wypełnianie ubytków polichromii, wykonanie retuszy konserwatorskich, na koniec zabezpieczono powierzchnię odpowiednimi werniksami.

Podobnie przebiegał proces konserwacji rzeźb, na których polichromia zachowała się w formie szczątkowej. Po wzmocnieniu struktury drewna, uzupełnieniu ułamanych palców i innych brakujących elementów, odtworzono polichromie oraz złocenia i srebrzenia.

Prace konserwatorskie obrazu św. Walentego wykonanego w 1936 roku rozpoczęto od oczyszczenia z kurzu i brudu, oczyszczono również odwrocie. Usunięto pociemniały werniks oraz retusz konserwatorski. Wykonano konsolidację warstw technologicznych, dokonano reparacji płóciennego podobrazia. Następnie przeprowadzono zabieg prostowania obrazu pod naciskiem. Uzupełniono ubytki w zaprawie kitem barwionym. Następnie naciągnięto obraz na nowe drewniane krosna. Założono nowy werniks retuszerski, uzupełniono ubytki malarskie, a następnie zabezpieczono powierzchnię obrazu werniksem satynowym.

Ostatnim etapem jest montaż ołtarza i opracowanie dokumentacji powykonawczej.

Efekty projektu

Wysoka: kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej